Fener balıkları çiftleştiğinde, erkek balık dişiye tutunur ve zamanla tek bir vücut halinde birleşirler. Hayatlarının geri kalanında artık aynı bedeni paylaşırlar. Bu durum, "eşeysel parazitizm" (veya cinsel parazitlik) olarak bilinir.
Okyanusun zifiri karanlık derinliklerinde, bir eş bulmanın hayatta sadece bir kez karşılaşılabilecek bir olay olduğu bu ortamda, bazı derin deniz fener balığı türleri hayvanlar aleminin en uç üreme stratejilerinden birini geliştirmiştir: Eşeysel parazitizm.
Bu tuhaf üreme sisteminde, minik erkek fener balığı kendisinden çok daha büyük olan dişiyi ısırarak onun vücuduyla kaynaşır ve zamanla kalıcı, sperm üreten bir uzantı haline gelir. Zamanla erkek balık gözlerini, yüzgeçlerini ve iç organlarının çoğunu kaybeder; geriye neredeyse sadece bir kalp ve testisler kalır. Besin ihtiyacı için ise ortak kan dolaşımı aracılığıyla tamamen dişiye bağımlı hale gelir. Bu olağanüstü adaptasyon, okyanusun uçsuz bucaksız ve ıssız derinliklerinde dişinin her an hazır bir sperm kaynağına sahip olmasını garanti altına alır.
Bilim insanlarını asıl büyüleyen nokta, bu fener balıklarının, dişinin bağışıklık sistemi erkeği "yabancı bir istilacı" olarak algılayıp saldırmadan, böylesine çarpıcı bir biyolojik birleşmeyi nasıl gerçekleştirebildiğidir. Science ve Discover Magazine ’de yayımlanan araştırmalar, bu birleşmeyi gerçekleştiren fener balığı türlerinin bazı kritik bağışıklık genlerini kaybettiğini ortaya koyuyor; bu da normal şartlarda yabancı dokuyu reddedecek olan bağışıklık tepkisinin esasen baskılanması anlamına geliyor.
Genlerdeki bu kayıp, erkek ve dişinin doku reddi yaşamadan tek bir organizma gibi bir arada yaşamasını sağlar ki bu, omurgalılar arasında oldukça sıra dışı bir immünolojik stratejidir. Bu derin deniz tuhaflığı, parazitizm ile simbiyoz (ortak yaşam) arasındaki çizgiyi bulanıklaştırırken; evrimin sınırları ve bağışıklık toleransı hakkında yeni pencereler açıyor.
Kaynak: Fricke, R., et al. (2020). Loss of immune genes in deep-sea anglerfishes with permanent male attachment. Science, 369(6511), 1311-1314.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder