Kuzey Kıbrıs,
resmî adıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Kıbrıs adasının kuzeydoğu
kısmını kapsayan de facto bir devlettir.
Yalnızca Türkiye tarafından
tanınır ve toprakları diğer tüm devletler tarafından Kıbrıs
Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kabul edilir. Kuzey Kıbrıs, kuzeydoğuda
Karpaz Yarımadası'nın ucundan başlayarak, batıda Güzelyurt Körfezi, Koruçam
Burnu ve en batıdaki en uç noktası olan Erenköy eksklavına kadar uzanır. En
güneydeki noktası Akıncılar köyüdür. Birleşmiş Milletler kontrolündeki bir
tampon bölge, Kuzey Kıbrıs ile adanın geri kalanı arasında uzanır ve adanın en
büyük şehri ve her iki tarafın başkenti olan Lefkoşa'yı böler.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'ne uluslararası toplum tarafından ekonomi, ulaşım, spor gibi
alanlarda ambargolar uygulanmaktadır. Ambargolardan dolayı ekonomik
olarak Türkiye'ye bağımlı hâle gelmiştir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti,
Türkiye tarafından ekonomik, siyasi ve askerî olarak desteklenmektedir. Ülke
2000'li yılların başlarından itibaren ekonomik sıkıntılar yaşamaya başlamıştır
fakat 2001 yılından itibaren ekonomide hızlı bir büyüme yaşanmıştır.
Kıbrıs Fatihi
olarak bilinen Bülent Ecevit
1960'ta
kurulan Kıbrıs Cumhuriyetinde her iki toplum da %70 Rum-%30 Türk oranında her
kurumda temsil hakkına sahipti. Fakat Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı III.
Makarios 30 Kasım 1963'te 13 maddeden oluşan anayasa değişikliği önerilerini
sundu. Bunlar arasında anayasanın değişmez maddeleri, Kıbrıs Türk'ü olan Başkan
Yardımcısının veto hakkının ortadan kaldırılması, Temsilciler Meclisinde ayrı
çoğunluklar ilkesinin ortadan kaldırılarak kararların basit çoğunlukla
alınması, ayrı belediyelerin ortadan kaldırılması gibi maddeler de
bulunmaktaydı.
ABD Başkanı
Kennedy, Makarios'a bundan vazgeçmesini önerdi ve Türkiye değişiklikleri kabul
etmeyeceğini bildirdi. Kıbrıs Türkleri'nin de reddi üzerine Kıbrıs Rumlarıyla
Kıbrıs Türkleri arasında 21 Aralık 1963'te Kanlı Noel adı verilen
toplumlararası çatışmalar patlak verdi. Bu çatışmalarla birlikte Kıbrıs
Türklerinin hükûmetteki temsiliyeti sona ererken, yer yer Türklere karşı
katliamlar yaşandı, 25.000 civarında Kıbrıslı Türk göçmen oldu ve enklavlarda
yaşamaya başladı. Bu dönemdeki yönetimin adayı Yunanistan'a ilhak planı olan
Akritas Planı daha sonraları basına sızdı.
1967'de Rum
saldırıları tekrar başladı. Yunanistan Ordusu'nun 15 bin askeri, gayri resmî
olarak adaya yerleştirildi. Türklere karşı sürdürülen sindirme politikasının
durdurulması için Türkiye ve Yunanistan başbakanları arasında düzenlenen
toplantı bir sonuç vermeyince, Türkiye askerî müdahalede bulunacağını açıkladı.
TBMM hükûmete
müdahale yetkisi verdi. Türk uçakları Kıbrıs üzerinde uçmaya başladı. Donanma
ve çıkarma birlikleri harekete geçti. ABD’nin arabuluculuğuyla Yunanistan
birliklerinin geri çekilmesi sağlanınca, Türkiye harekâtı durdurdu.
Yunanistan'ın askerleri üç Türk köyünden geri çekilirken arkalarında 24 ölü
bıraktılar. 1964’ten beri Türkiye’de bulunan Rauf Denktaş
gizlice adaya gitti. Denktaş, Yunanlarca tutuklandı ama Türkiye ve ABD’nin
itirazı üzerine iade edildi.
1970'li
yılların başlarında Yunanistan'ı kontrol eden askerî cunta yönetimi, III.
Makarios'un tutumları ve enosisin yolunda ilerleme olmamasından dolayı memnun
değildi. Cunta, 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği'ne
emir vererek bu birliğin komutanının görevinden alınmasını ve adanın kontrolünü
Yunan subayların bulunduğu bu birliğin almasını istedi. Birlik aynı gün
Lefkoşa'daki Başkanlık Sarayı'nı bastı ve III. Makarios görevden alındı. Nikos Sampson yeni hükûmetin devlet başkanı olduğu dünyaya ilan edildi. Her
ne kadar milliyetçi Rumlar tarafından darbe yapılsa da Yunanistan ile
birleşmedi, Kıbrıs'ın bağımsızlığı devam etti ve bağımlı bir yönetim
olmadı. Türkiye Cumhuriyeti, gerçekleştirilen darbe nedeniyle Zürih ve
Londra Antlaşması'nın IV. maddesine istinaden gerçekleştirdiğini savunarak
20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs'a karadan ve havadan harekât başlattı. Türk birlikleri, adaya indikten kısa bir süre sonra adanın büyük şehirlerinden
bir olan Girne'ye girdi. Başkent Lefkoşa'ya doğru ilerlemeye başladı. 22
Temmuz'da taarruz sonucunda Türk birlikleri önce Girne’ye girdi, daha sonra da
başkent Lefkoşa’ya yöneldi. Ateşkes başlamadan Girne-Lefkoşa hattı birleşti.
Geçici ateşkes
ilan edildiyse de Rum birliklerinin bu ateşkes kurallarına uymaması sonucu
Türkiye Dışişleri Bakanı Turan Güneş’in “Ayşe tatile çıksın” parolasıyla 13
Ağustos'ta Türk birlikleri tekrar ilerlemeye başladı. Türk birlikleri 14
Ağustos'ta başkent Lefkoşa'ya, 15 Ağustos'ta Lefke ve Mağusa'ya girdi.
Uluslararası baskılar sonucunda ateşkes ilan edildi ve adanın %37'si
Türkler'in kontrolüne geçti. 170.000 civarındaki Kıbrıslı Rum kuzeyde
bulunan evlerinden göç ettirildi, 50.000 Kıbrıslı Türk ve daha sonra da
Türkiye'nin teşviki ile Türkiye'den gelen göçmenler ise bu evlere
yerleştirildi.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'nin ilanı
Rauf Denktaş
kurucu cumhurbaşkanı
Kıbrıs
Harekâtı sonrasında 1976'da Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuştur.
15 Kasım
1983'te Kıbrıs Türk Federe Devleti meclisi self-determinasyon hakkını
kullanarak oy birliği ile aldığı bir kararla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni
ilan etmiştir.
KKTC'nin kuruluş bildirgesini kurucu cumhurbaşkanı Rauf Denktaş
okudu. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurulması, Kıbrıs Cumhuriyeti,
Yunanistan’ın ve pek çok devletin yanı sıra Birleşmiş Milletler Güvenlik
Konseyi’nin de tepkisini çekti.
Güvenlik
Konseyi, 18 Kasım’da aldığı bir kararla bağımsızlık kararını kınadı. 13 Mayıs
1984’te de Güvenlik Konseyi 550 sayılı kararı ile Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti’nin ilanını ayrılıkçı bir hareket olarak tanımladı.
Görüşmeler ve
Çözüm Arayışları
Kıbrıs Sorunu,
dünyanın gündemine girdiğinden beri başta Birleşmiş Milletler bünyesindeki
çalışmalar olmak üzere adanın birleştirilmesi gayesi ile birçok faaliyet
yürütülmüştür. Fakat bunlardan bir sonuç alınmamıştır. Bunlardan biri olan 2004
Annan Planı referandumu da Kıbrıslı Türklerin "kabulü" ve Rumların
"reddi" ile gerçekleşmemiştir. 1 Mayıs 2004'te Kıbrıs Cumhuriyeti tüm
adayı temsilen Avrupa Birliği’ne girmişlerdir]
Coğrafya
Girne
Dağları'nda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bayrağı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün
"Ne Mutlu Türküm Diyene" sözü.
Toprakları
kuzeyde Dipkarpaz, batıda Güzelyurt, güneyde de Akıncılar'a doğru yayılır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları arasında
Birleşmiş Milletler'in kontrolünde tampon bölge bulunmaktadır.
KKTC'nin
önemli yerleşim yerleri, başkent Lefkoşa, Girne, Gazimağusa, Güzelyurt ve
İskele'dir. KKTC, etkisinde bulunduğu Akdeniz ikliminden dolayı fazla yağış
almaz. Genellikle sıcak ve kuraktır.
Kıbrıs'ın
sahil kıyıları, aşağı yukarı yüz milyon senedir Chelonia mydas ve Caretta
caretta kaplumbağaları tarafından ziyaret edilmektedir. Bu canlılar yumurtlamak
için Mayıs ve Ağustos ayları arasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin
kumsallarına gelmektedirler. Adanın kuzeyinde doğal mağaralar da bulunmaktadır.
Sarkıt ve dikitleri ile İncirli Mağarası, İnönü’deki Sütünlu Mağara, olmak
üzere 85 adet civarındaki doğal mağara bulunmaktadır.
Yönetim ve
politika
Ana maddeler:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde siyaset ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin
devlet yapısı
Tufan Erhürman
Cumhurbaşkanı
2025 hâlen
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti yarı başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Cumhurbaşkanı
aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükümetin başkanıdır. Ülkede çok
partili demokratik bir rejim vardır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve hükümet
tarafından kullanılmaktadır. Yasama yetkisi ise KKTC Cumhuriyet Meclisi'ne
aittir.
KKTC
Cumhurbaşkanı halk tarafından, 5 yıllık süre için seçilir. Bu görevi 2025
yılına kadar 23 Ekim 2020'den beri Ersin Tatar yürütmekteydi. 19 Ekim 2025
yılında yapılan seçimlerde yeni Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman seçilmiştir. 50
kişiden oluşan Cumhuriyet Meclisi halkın oylarıyla seçilmektedir. 2022 genel
seçimlerinde Ulusal Birlik Partisi (UBP) birinci parti çıkmıştır.
ABD merkezli
Freedom House kuruluşu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni "özgür"
olarak nitelemektedir.
İdari
yapılanma
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti idari olarak altı ilçeye (Lefkoşa, Gazimağusa, Girne,
Güzelyurt, İskele ve Lefke) bölünmüş olup, bu ilçelerin alt bölümü olarak da 12
bucak bulunur. İlçe yönetimindeki en üst düzey yönetici kaymakamdır,
kaymakamlar İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapar; İçişleri Bakanı,
Başbakan ve Cumhurbaşkanı'nın onayıyla atanır. En küçük yüz ölçümüne ve nüfusa
sahip ilçe Lefke'yken, en büyük nüfus Lefkoşa, en büyük yüz ölçümüyse
Gazimağusa ilçesinde bulunur. Yerel yönetim olarak yirmi sekiz belediye
bulunur.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti, Türkiye haricinde tanınmamaktadır.
1992'de
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Meclisi'nin yetkisi olmadığı halde KKTC'nin
tanınmasına ilişkin karar aldığına dair bilgi aktarılmaktadır.[48]
Azerbaycan-Kuzey Kıbrıs arasındaki ilişkiler aralarına Türkiye'yi de katarak
"bir millet, üç devlet" anlayışının gelişmesine ve bu anlayışın söz
konusu ilişkilere yön vermesine yol açmış olsa da Azerbaycan Dağlık Karabağ
sorunu yüzünden KKTC'yi resmen tanımamaktadır.
Haziran
2004'te İslam Konferansı Örgütü dışişleri bakanları "Kıbrıs Türk
Toplumu" sıfatıyla gözlemci olarak katılan KKTC'nin Annan Planı'nda
kullanılan "Kıbrıs Türk Devleti" tanımıyla katılmasını
kararlaştırmışlardır.
Ordu
KKTC'nin
Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı (G.K.K.) adında tümen seviyesinde bir askerî
birliği vardır ve 4 Alaydan oluşmaktadır. G.K.K.'nda 18 ile 40 yaşları arasında
zorunlu askerliğe alınmış 5000 kadar personel bulunmaktadır. Bunun yanında Türk
Silahlı Kuvvetleri'nin 11. Kolordu'su Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı
(K.T.B.K.) yerleşmiş durumdadır.
Ekonomi
Girne, Kuzey
Kıbrıs'ın başlıca turizm merkezlerinden biridir. Turizm, Kuzey Kıbrıs
ekonomisindeki baskın sektörlerinden biridir.
Kuzey Kıbrıs
ekonomisine kamu sektörü, ticaret, turizm ve eğitimi içeren hizmet sektörü
(2007'de GSYİH'nin %69'luk bir bölümü) hakimdir. Eğitim sektörünün 2011 yılında
kazandığı gelir 400 milyon dolar olmakla beraber sanayi GSYİH'nin %22'sine ve
tarım %9'una katkıda bulunur.[56][57] Kuzey Kıbrıs ekonomisi serbest piyasaya
dayanmaktadır ve 2014 yılında yeni iş kurma alanında ülke, Avrupa'da birinci
sırada yer almıştır.
Devam eden
Kıbrıs sorunu ülke ekonomisini olumsuz etkilemektedir. Kıbrıs Cumhuriyeti,
uluslararası alanda tanınan otorite olarak, bölgedeki havaalanlarının ve
limanlarının kendi kontrolü altında olmadığını ilan ettiği için Kuzey Kıbrıs
uluslararası ambargo altındadır. Türkiye dışındaki tüm BM üyesi devletler bu
liman ve havalimanlarının etkinliğini tanımamaktadır. Bu durumun bir sonucu
olarak Kuzey Kıbrıs büyük ölçüde Türkiye'nin ekonomik desteğine bağımlıdır ve
Türk hükûmetinden para yardımı almaktadır.
Kuzey Kıbrıs
para birimi olarak Türk lirasını kullanmaktadır. İhracat ve ithalat Türkiye
üzerinden yapılmaktadır. Avrupa Birliği, Annan planından sonra limanların
açılması sözünü verse de Kıbrıs Cumhuriyeti bunu engelledi ve her ne kadar
pratik olmasa da ihracat ve ithalatın güneydeki limanla üzerinden yapılmasına
izin verdi.
2011 yılında
Kuzey Kıbrıs, adanın güney kesiminde meydana gelen ve elektrik santralini
etkileyen bir patlamanın ardından Kıbrıs Cumhuriyeti'ne elektrik satmıştır. 2015 yılında tamamlanan Kuzey Kıbrıs Su Temin Projesi, Akdeniz'in altından
geçen bir boru hattıyla Türkiye'nin güneyindeki içme ve sulama suyunu Kuzey
Kıbrıs'a temin etmeyi amaçlamaktadır.
Altyapı
Ercan
Uluslararası Havalimanı, Kuzey Kıbrıs'ın sivil havacılık maksatlı kullanılan
tek havalimanıdır.
Uluslararası
telefon kodu +90 392'dir. İnternet alan adı .ct.tr'dir. Dünya Posta Birliği
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni müstakil bir devlet olarak tanımadığından
postalarda "Mersin 10 Turkey" posta kodu ile gönderilir.
Kıbrıs
Cumhuriyeti 1975 yılında yaptığı girişimlerle adanın kuzeyindeki deniz
limanlarını yasal olarak kapalı ilan etti, kuzeyde yer alan hava ve deniz
limanlarını "yasadışı sınır geçiş noktası" olarak gördüğünü
uluslararası kamuoyuna bildirdi. Bu nedenle Kuzey Kıbrıs'a hava ve deniz
yoluyla doğrudan ulaşım yalnızca Türkiye üzerinden mümkündür, adanın kuzeyine
durmaksızın yapılacak uçuşlar Chicago Konvansiyonu ihlali olarak
sınıflandırıldığından tüm uçuşlar Türkiye'de durmak zorundadır. Kuzey
Kıbrıs'a adanın güneyinden Yeşil Hat aracılığıyla ulaşmak da mümkün olsa da,
Avrupa Birliği vatandaşlığı olmayanlar adanın kuzeyinden giriş yaptıklarında
güneye geçememekte, kuzeyde kalacaklarını beyan etmeleri durumunda güneye
girmelerine izin verilmediği durumlar da yaşanmaktadır. Adaya ulaşımda
havayolu daha fazla kullanılmakta olup, etkin tek havalimanı Ercan Uluslararası
Havalimanı'dır. Deniz yolunda Gazimağusa Limanı Kuzey Kıbrıs'ın yük
taşımacılığında ana kapısı pozisyonunda olup, Girne Turizm Limanı Türkiye'ye
yakınlığı dolayısıyla yolcu taşımacılığında daha ağırlıklı kullanılır. Ercan Havalimanı 2018 yılında 4 milyondan fazla yolcu trafiğine ev sahipliği
yapmış olup, daha büyük kapasiteli yeni bir terminal binası 20 Temmuz 2023
tarihinde hizmete sunulmuştur.
Turizm
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'nin en büyük gelirlerinden biri olan turizmin ülkede büyük bir
yeri vardır. Ülke iklimi tüm yıl boyunca tatil için olanaklar sağlar. Yağışlar
Aralık ve Ocak aylarında yoğunlaşıp ortalama deniz sıcaklığı altı ayı aşkın bir
süre 20 °C dir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bahar aylarında saran yabani
çiçekleriyle ve havayı dolduran portakal, limon ve greyfurt çiçeği kokularıyla
ünlüdür.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti sahilleri yüzmek için Akdeniz'in elverişli ve güvenli,
mekânlarındandır. Çoğu tatil tesislerinin modern yüzme havuzları yanında, doğu
Akdeniz'in serin suları için güzel sahilleri bulunur.
Adanın iç
kesiminde Beşparmak Dağları, güneyinde geniş Mesarya ovası, Ercan Havalimanı ve
ülkenin başkenti Lefkoşa bulunmaktadır. Lefkoşa şehrinin tarihi merkezi etrafı
5,5 km uzunluğunda şehir duvarı ile çevrilidir ve bu duvar hâlâ sağlamdır.
Girişteki kapı Osmanlılar tarafından yapılmıştır. Doğu sahili boyunca tarihî,
gelişmiş Gazimağusa kenti ve onun yanında Salamis Antik Kenti yer alır. Adanın
en büyük yarımadası olan Karpaz Yarımadası, yeşil kaplumbağaların yumurtlama
mekânıdır. Burada özel alanlar vardır ve giriş çıkış yasaktır.
8 Ekim 2020'de
tampon bölge olarak bilinen Kapalı Maraş kısmının bir bölümü turistlere ve
yerel halka açıldı.
Demografi
Nüfusu 2013
genel nüfus sayımına göre 286.257 olup yerli Kıbrıs Türkleri ve Türkiye'den
gelen göçmenler olmak üzere iki esas zümreden oluşur. Bu zümreler dışında
Türkiye'den ve kısmen diğer ülkelerden işçi statüsünde çalışmak üzere gelenler
yaşamaktadır. Az sayıda Rum ve Maruni (Kıbrıs ağzında Maronit) doğuda
Dipkarpaz, köyünde, kuzeyde Koruçam (Kormacit) ve Karpaşa köylerinde
yaşamaktadır. Adadaki Latin kökenli Müslümanlara "Linobamvaki" denir.
Kıbrıs
Türklerinin bir kısmı 1955 yılından itibaren siyasi ve ekonomik sebeplerle ülke
dışına göç etmişlerdir. Özellikle Birleşik Krallık, Avustralya ve Türkiye
Kıbrıs'tan büyük oranda göç almıştır. Ülkeye uygulanan ekonomik ambargolar
nedeniyle üçüncü ülkelere yapılan ticarette büyük zorluklar çekilmesi ülke
dışına yapılan göçlerin zaman içerisinde devamlılık kazanmasına yol açmıştır.
Dil
Resmî dili
Türkçedir. Halk Türkçenin Kıbrıs ağzını konuşur. Yazı dilinde 1940'lardan
itibaren Latin harfleri kullanılmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Kıbrıs ağzında
Türkiye Türkçesinde kullanılmayan veya farklı anlam taşıyan bazı kelimeler
bulunmaktadır. Örneğin ayakça (pedal) ve macun (reçel).
Din
Günümüzde
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nüfusu 2014 yılı itibarıyla 313.000'dir.[77]
Çeşitli kaynaklarda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Müslüman nüfus oranının
%98,71 ile %99 oranında yer aldığı belirtilmektedir.[81][82] %0,5 oranındaki
halkın Ortodoks Hristiyan, %0,2 oranında halkın Maruni Hristiyan, geriye
kalanların ise diğer dini inançlarının bulunduğu belirtilmiştir.
Müslüman nüfus
geleneğe bağlı olarak Sünni inancın Hanefi mezhebine bağlıdır. Din İşleri
Dairesi Müslümanların dinî ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışmaktadır. Din
hizmeti veren personelin bir kısmı Türkiye'den sağlanmaktadır. Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'nde bir Alevi azınlığı bulunmaktadır.
Nüfusunun çok
az kısmını oluşturan Ortodoks Rumlar ve Katolik Maruniler de bulunmaktadır.
Kıbrıs
Türkleri Müslüman dünyası içerisinde yer alan en laik topluluklardan biri
olarak tanımlanmıştır. 2006 yılında World Values Survey adlı dünya çapında
gerçekleştirilmiş çalışmaya göre Kıbrıslı Türklerin %75'i Tanrı'nın
hayatlarında çok önemli olduğunu belirtmiştir. Bu oran Kıbrıslı Rumlarda %91
olmuştur. Cami ve kilise gibi ibadet yerlerine ziyaret de Kıbrıs Türklerinde
yaygın olmayıp, Kıbrıslı Rumlara kıyasla daha düşük oranlarda
gözlemlenmektedir.
Eğitim
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti eğitim sistemi genel olarak üç bölüm olarak değerlendirilir;
bunlar temel eğitim, orta eğitim ve yükseköğretimdir. Ülkede 5 yaşından 15
yaşına kadar süren zorunlu temel eğitim, ücretsizdir. Temel eğitim anaokulu,
ilkokul ve ortaokul eğitimini kapsamaktadır. 5 yaş öncesi okul öncesi eğitim
ise temel eğitime dahil olmasına rağmen zorunlu değildir.
Zorunlu temel
eğitimi orta öğretim dönemi takip eder. Bu dönem zorunlu olmayıp süresi
değişebilmektedir. Lise, lise kolej, meslek lisesi, fen lisesi ve pratik sanat
okulunda eğitim üç yıldır. Güzel sanatlar lisesi, anadolu lisesi, teknik lise
ve turizm otelcilik okullarında eğitim dört yıllıktır.
Orta eğitimden
sonra yükseköğrenim dönemi gelmektedir. Bu dönemde ise önlisans, lisans,
lisansüstü ve doktora eğitimi verilir. 18 veya 19 yaşında orta eğitimi bitiren
öğrenciler, isteğe bağlı olarak yükseköğrenime devam edebilirler.
Ülkede
2017-2018 öğretim yılı itibarıyla ilkokul ve ortaokul düzeyinde okullaşma oranı
%100, lise düzeyinde okullaşma oranı %65'tir.
Yükseköğretim
Milli Eğitim
Yasası'na göre yükseköğretim, orta öğretime dayalı en az iki yıllık
yükseköğretim veren eğitimin tümünü kapsar. Liselerden herhangi birini başarı
ile tamamlayan öğrenciler, yükseköğrenim kurumlarının koşullarına bağlı olmak
kaydıyla bu kurumdan yararlanma hakkına sahiptirler. Ülkede yükseköğretim
paralıdır.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'ndeki Atatürk Öğretmen Akademisi, Akdeniz Karpaz Üniversitesi,
Kıbrıs Amerikan Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs,
Uluslararası Final Üniversitesi, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Kuzey
Kıbrıs Kampüsü, Bahçeşehir Kıbrıs Üniversitesi, Ada Kent Üniversitesi, Yakın
Doğu Üniversitesi, Girne Amerikan Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Kuzey Kıbrıs Kampüsü, Lefke Avrupa Üniversitesi, Uluslararası Kıbrıs
Üniversitesi, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kıbrıs İlim Üniversitesi,Girne
Üniversitesi, Kıbrıs Sağlık ve Toplum Bilimleri Üniversitesi'nde 2017-2018
öğretim yılı itibarıyla toplamda 101.026 öğrenci vardır.
Mevcut 17
üniversitenin Türkiye'deki YÖK tarafından denkliği onaylanmıştır. DAÜ ve
YDÜ,[89] Avrupa Üniversiteler Birliği'nin (EUA – European University
Association) tam üyesidir. Bunun yanı sıra
KKTC'deki birçok üniversitenin Uluslararası Üniversiteler Birliği (IAU –
International Association of Universities) ve İslam Dünyası Üniversiteleri
Federasyonu (FUIW – Federation of the Universities of the Islamic World)
üyeliği başta olmak üzere birçok uluslararası üyelikleri ve akreditasyonları
bulunmaktadır. Girne Amerikan Üniversitesi, Birleşik Krallık'ta Canterbury'de
2009 yılında kampüs açmıştır, bu kampüsün denkliği 2010 yılında İngiliz
Akreditasyon Konseyi tarafından kabul edilmiştir. Ayrıca Girne Amerikan
Üniversitesi'nin, Amerika'da, Moldova'da, Türkiye ve Hong Kong'da ve Sri
Lanka'da kampüsleri bulunmaktadır.
Kültür
Müzik
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'nde zamanla birçok müzik grubu ve sanatçı yetişmiştir. Bunlar
genelde klasik müzik, opera, pop, Türk sanat müziği, Türk halk müziği, rap gibi
müzik türlerini icra ederler.
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti ve Türkiye'de faaliyet gösteren birçok Kıbrıslı Türk sanatçı
vardır. Bunlardan önde gelenleri şunlardır: Cemaliye Gülten Kıyıcı, Ali İrfan
Peksoylu, Kamran Aziz, Rüya Taner, Eylem Kızıl, Ziynet Sali, Işın Karaca,
Babutsa, Koray Çapanoğlu, Kıbrıs Müzik Yolcuları, Grup SOS, Fikri Karayel,
Buray Hoşsöz.
Mutfak kültürü
Hellim
Kıbrıs Türk
mutfağı, Türk mutfağı ve Akdeniz mutfağı ile benzerlikler göstermektedir. Bu
çerçevede şeftali kebabı ve pilavuna gibi yemekler, molehiya, pirohu, koyun
sütünden yapılmış hellim ve hellim kızartması, hellimli, tatlı olarak da macun,
gullurikya, şamişi ve ekmek kadayıfı anılabilir.
Sanat
Özellikle
fotoğrafçılık, heykelcilik (heykeltıraşlık), resim vb. görsel sanatlar
gelişmiştir.
Spor
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti, kendisine uygulanan ambargolar yüzünden spor alanında
uluslararası organizasyonlara üye olamamaktadır. Ülkede kurulmuş olan Millî
Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından
tanınmamaktadır. Başta futbol olmak üzere tüm dallarda KKTC takımlarının
uluslararası arenada mücadele etmesi Kıbrıs Cumhuriyeti hükûmeti tarafından
engellenmektedir. Bazı Kıbrıs Türk sporcular bu nedenle Türkiye ve Rum
takımlarında forma giymektedir.[93] Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu, NF-Board'un
kurucu üyelerindendir.
Basın
Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'nde basın özgürlüğü, Anayasa'nın 26. maddesince garanti
altına alınmıştır. Bu maddeye göre basın ve duyuru hakkı tüm vatandaşlar için
serbesttir ve sansür uygulanamaz.
Bayrak Radyo
Televizyon Kurumu (BRT) kamu yayıncılığı yapmakta olup Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti'nin ilk televizyon kanalıdır. BRT 1 ve BRT 2 adında iki televizyon
kanalının yanında beş adet de radyo ile kamusal yayıncılık yapmaktadır. Türk
Ajansı Kıbrıs (TAK) bir devlet kurumu olarak haber ajansı faaliyeti
yürütmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde altısı yerli üçü yabancı
toplam dokuz haber ajansı, on üç günlük gazete, dört haftalık dergi, dört aylık
dergi, altı televizyon kanalı ve yirmi bir radyo kanalı faaliyetlerine devam
etmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde TRT de izlenebilmektedir.
