HİYOİD KEMİK
Hiyoid kemik, insan vücudundaki en benzersiz ve en ilginç kemiklerden biridir. Çünkü hiçbir başka kemiğe eklemle bağlanmaz.
Konumu:
Boynun ön kısmında, gırtlağın (larinks) hemen üstünde ve dilin altında yer alır. Yapısal bir destekten çok, işlevsel bir rol üstlenir.
Onu özel yapan ne?
Hiyoid kemik tamamen kaslar ve bağ dokuları (ligamentler) tarafından asılı tutulur.
Dile, çeneye, yutağa (farinks) ve gırtlağa bağlanan bu yumuşak dokular sayesinde kemik yerinde durur.
Bu nedenle hiyoid kemik sıklıkla “serbest yüzen kemik” olarak adlandırılır. İnsan iskeletinde bu özelliğe sahip başka hiçbir kemik yoktur.
Günlük hayattaki hayati görevleri:
Hiyoid kemik;
• Konuşma,
• Yutma,
• Yeme
gibi çoğu zaman fark etmeden yaptığımız temel işlevler için kritik öneme sahiptir.
Dile sağlam bir temel sağlayarak konuşma sırasında gerekli olan karmaşık hareketleri mümkün kılar. Konuşurken veya yutkunurken, hiyoid kemik kasların yardımıyla hafifçe hareket eder ve dil ile boğaz arasındaki koordinasyonu sağlar. Bu kemik olmadan kontrollü konuşma ve güvenli yutma son derece zor olurdu.
Hiyoid kemik, gırtlağı destekleyerek hava yolunun açık kalmasına yardımcı olur. Özellikle yutkunma sırasında, yiyecek ve sıvıların solunum yollarına kaçmasını önlemede merkezi bir rol oynar.
Tıbbi ve adli açıdan önemi:
Hiyoid kemikte meydana gelen hasar veya kırıklar;
• Konuşmayı,
• Solunumu,
• Yutmayı
olumsuz etkileyebilir.
Adli tıpta ise hiyoid kemik incelemesi, boyun travması içeren vakalarda önemli ipuçları sağlayabilir. Normal koşullarda iyi korunduğu için kırıkları nadirdir; bu da onu adli değerlendirmelerde anlamlı kılar.
Özetle:
Küçük ve çoğu zaman göz ardı edilen bu kemik, doğrudan hiçbir kemiğe bağlı olmaması sayesinde esnek bir bağlantı noktası görevi görür.
İletişim, solunum ve beslenme gibi insan yaşamının en temel üç işlevi için vazgeçilmezdir.
Kaynaklar:
• Gray’s Anatomy – The Hyoid Bone
• Cleveland Clinic – Hyoid Bone: Function & Location
• StatPearls (NCBI) – Anatomy, Head and Neck: Hyoid Bone
YAKAMOZ
Genellikle yanlış bilinir..
Yakamoz ; Ay ışığının suya, denize vuran şavkı değildir. Onun adı ayın şavkıdır. Aksine Ay olan gecelerde olmaz.
Yakamoz bir canlıdır, Latince ismi Noctiluca Milliaris olan bu canlı aynı bir ateş böceğinin denizde yasayan versiyonudur. Limunisans maddesini vücudunda barındıran bu canlıya dokunulduğunda bir ışık saçar.
Bu canlı bir planktondur, yani milimetrik boyutlarda bir canlıdır. Bunlardan milyonlarcası bir araya geldiğinde geceleri bir kayık geçerken, veya bir balık sürüsü geçtiğinde bu canlılara çarparak ışık çıkartmalarını sağlarlar.
O yüzden balıkçı sandallarında yüksek bir direk ve bu direğin ucunda oturulacak bir yer vardır. Balıkçılardan biri buraya oturarak ay olmayan gecelerde balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yolları görüp dümenciyi oraya yönlendirirler. O yüzden lüfer avlarken lüks ışığı kullanılır. Işık; balık gelsin diye değil, misinanın değdiği yakamozların çıkardığı ışıktan lüfer korkmasın diyedir.
Esasında Yakamoz (eğer göreniniz varsa bilir) olağanüstü bir şeydir.
Yakamoz olduğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi olur. Ama bunun için ay ışığı olmaması gerekir. Ay ışığında (daha baskın olduğu için) göremezsiniz. O kadar muhteşemdir ki, o anda tüm romantizm biter; sanki uzaylılar gelmiş gibi denize yönelirsiniz. Bir de yakamozlu ve Ay ışıksız gecelerde denize girince pırıl-pırıl uzaylı gibi olursunuz.
Alıntı.
EVEREST-MAUNA KEA
Everest, Dünya’nın en yüksek dağı değil! Gerçek dev, denizin
altında saklı…
Okyanusun derinliklerinde öyle bir dağ var ki — zirvesi
havada değil, suların altında. Bu dev dağ, Everest’ten tam 1400 metre daha
yüksek! Deniz seviyesi sayılmasaydı en yüksek dağ olacaktı.
Bu şaşırtıcı rakip Mauna Kea Yanardağı. Hawaii’de bulunan bu
yanardağın yalnızca 4.205 metresi suyun üzerinde görünüyor. Ancak tabanından
zirvesine kadar ölçüldüğünde toplam yüksekliği 10.203 metreye ulaşıyor!
Karşılaştırma:
• Everest (Karadan ölçülen en yüksek dağ): 8.848 metre
• Mauna Kea (Tabanından ölçülen gerçek dev): ~10.203 metre
Yani “Dünya’nın gerçek en yüksek dağı hangisi?” sorusunun
cevabı bakış açınıza bağlı:
• Deniz seviyesinden
ölçerseniz: Everest birinci.
• Tabanından
zirvesine ölçerseniz: Mauna Kea tartışmasız lider!
Daha fazla şaşırtıcı bilgi:
• Mauna Kea aktif
olmayan bir sönmüş yanardağdır.
• Zirvesi, dünyanın
en iyi astronomi gözlem merkezlerinden biridir — çünkü atmosfer burada çok ince
ve berraktır.
• Dağın su altındaki
kısmı, milyonlarca yıllık lav katmanlarından oluşur.
Kaynaklar:
• US Geological
Survey (USGS) – Mauna Kea Volcano Profile
• National Oceanic
and Atmospheric Administration (NOAA)
• NASA Earth
Observatory
Kaydol:
Yorumlar (Atom)